Bản ĐTM có dấu hiệu phạm hàng loạt gian dối của dự án đập dâng sông Trà Khúc

Sau gần chục năm ‘treo’, mới đây tỉnh Quảng Ngãi tái khởi động Dự án đập dâng hạ lưu sông Trà Khúc sau khi ‘đội vốn’ đầu tư từ 60 lên 1500 tỷ. Bản đánh giá tác động môi trường (ĐTM) của Dự án cũng đang gây nhiều tranh cãi trong dư luận. Có thông tin cho rằng đơn vị tư vấn lập báo cáo ĐTM của dự án gian dối về năng lực, quá trình điều tra xã hội học, còn làm giả chữ ký, tư vấn dự án không khoa học.

Phối cảnh dự án

Những ai trúng thầu dự án đội vốn ngàn tỷ?

Dự án Đập dâng hạ lưu sông Trà Khúc do Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông tỉnh Quảng Ngãi làm chủ đầu tư, xây dựng tại xã Tịnh An và Nghĩa Dũng (TP Quảng Ngãi), cách cầu Trà Khúc 2 khoảng 3,2km về phía hạ lưu.

Dự án được UBND tỉnh Quảng Ngãi phê duyệt vào tháng 4/2004 với tổng mức đầu tư 60,7 tỷ đồng. Mục tiêu lúc đầu để giữ nước, tạo mức nước dâng trên sông Trà Khúc đoạn qua TP Quảng Ngãi nhằm tạo cảnh quan phục vụ du lịch, giải trí và ngăn xâm nhập mặn…

Khi dự án được phê duyệt, thân đập được làm bằng cao su. Sau gần chục năm trời “ngâm” dự án, tỉnh Quảng Ngãi mới đây tái khởi động dự án sau khi đã thay đổi số tiền từ hơn 60 tỷ lên 1500 tỷ. Cùng với đó, công tác đánh giá tác động môi trường xuất hiện nhiều bất thường.

Theo thiết kế, công trình gồm các hạng mục chính: Cống ngăn sông 19 khoang (bờ nam 11 khoang, bờ bắc 8 khoang), mỗi khoang rộng 37,8m, có cửa van phẳng vận hành lên xuống bằng hệ thống xi lanh thủy lực, được điều khiển tự động; hệ thống cửa van được điều khiển đóng mở theo từng điều kiện thực tế và thực hiện chức năng xả đáy; tràn mặt gồm 4 khoang tràn, bố trí ở hai bên bờ của hai đoạn đập; cầu giao thông dài 974,2m (bờ nam 549,80m; bờ bắc 424,40m), bề rộng mặt cầu 12m.

Theo tìm hiểu, gói thầu số 15 (gói thi công công trình) có giá 1.375 tỷ (làm tròn) do liên danh 5 nhà thầu trúng thầu gồm: Công ty Cổ phần Xây dựng Tân Nam; Công ty TNHH Xây dựng Đồng Khánh; Công ty Cổ phần Lilama 10; Công ty Cổ phần Máy và Thiết bị thủy lực; Công ty TNHH thiết bị xây dựng công nghệ Nam Anh. Công ty TNHH dịch vụ và công nghệ Môi Trường Xanh (số 229 Nguyễn Công Phương, Nghĩa Lộ, TP Quảng Ngãi) tư vấn lập báo cáo ĐTM được chỉ định thầu.

Dự án được khởi công vào đầu tháng 7/2019 nằm trong sự kiện chào mừng 30 năm tái lập tỉnh Quảng Ngãi. Tuy nhiên, trước và sau ngày khởi công, nhiều ý kiến phản biện xã hội xuất hiện lo ngại dự án này sẽ ảnh hưởng đến môi trường hai bên và hạ lưu sông Trà Khúc cũng như TP Quảng Ngãi, trong đó có kiến nghị của Hội Nghề cá tỉnh.

Bản báo cáo ĐTM nhiều sai sót

Mới đây nhất, dư luận rộ lên thông tin cho rằng, đơn vị tư vấn lập báo cáo ĐTM dự án gian dối về năng lực, sai phạm trong tham vấn cộng đồng, quá trình điều tra xã hội học làm giả chữ ký, tư vấn dự án không khoa học…

Cụ thể, tại Biên bản họp tham vấn cộng đồng dân cư chịu tác động trực tiếp bởi dự án tại phường Lê Hồng Phong vào ngày 27/6/2018 và phường Nghĩa Chánh ngày 2/7/2018, chỉ có đại diện ban ngành đoàn thể tham dự.

Như vậy là không đúng quy định theo Nghị định 18/2015/NĐ-CP. Về điều tra xã hội học thể hiện 200/244 phiếu chữ ký người điều tra đã đăng ký trong ĐTM, khác với chữ ký người dân khi họ đi họp tham vấn cộng đồng tại xã. Những sai phạm này, theo bà con sinh sống tại khu vực dự án, sẽ làm sai lệch lớn đến kết quả khảo sát ý kiến người dân.

Bản báo cáo ĐTM bị đánh giá có nhiều sai sót.

Trong khi đó, các Biên bản họp dân được lập trước ngày 21/9/2018 (ngày thẩm định ĐTM Đập dâng sông Trà lần 1 đã bị Hội đồng thẩm định bác bỏ, không thông qua – NV) chỉ nêu các giải pháp, đánh giá, phòng ngừa, rủi ro và tác động của Báo cáo ĐTM nộp trước tháng 9/2018.

Rất nhiều vấn đề từ ĐTM của dự án cần phải bàn luận

Sau khi thẩm định lần 1 không thông qua, chủ đầu tư và đơn vị tư vấn phải lập lại báo cáo ĐTM mới hoàn toàn với các giải pháp dự báo, phòng ngừa rủi ro, tác động xấu về môi trường, cảnh quan, đa dạng sinh học… và phải tổ chức họp dân để đưa ra các dự báo và các giải pháp mới để hỏi ý kiến cộng đồng dân cư chịu tác động.

Cũng từ đó, các biên bản họp dân trước ngày thẩm định lần thứ nhất (21/9/2018) chỉ phục vụ cho ĐTM thẩm định ngày 21/9/2018. Còn ĐTM thẩm định ngày 19/4/2019 xem như chưa được tham vấn cộng đồng dân cư khu vực bị tác động, chưa có phiếu kết quả điều tra xã hội học.

Không chỉ sai phạm về tổ chức thực hiện ĐTM, còn có dấu hiệu những sai phạm về phê duyệt báo cáo ĐTM như không hề có chữ ký của chủ dự án ở từng trang, vi phạm điều Thông tư 27/2015/TT-BTNMT.

Các sai phạm trên cho thấy hồ sơ đánh giá tác động môi trường công trình “Đập dâng hạ lưu sông Trà Khúc” vi phạm Luật Bảo vệ Môi trường số 55/2014/QH13 của Quốc hội, Nghị định số 18/2015/NĐ-CP ngày 14/02/2015 của Chính phủ và Thông tư số 27/2015/TT-BTNMT của Bộ Tài nguyên và Môi trường về công tác đánh giá tác động môi trường.

ĐTM vấn đề dư luận đang rất quan tâm và chờ câu trả lời từ các đơn vị có liên quan

Cơ quan chức năng nói gì?

Trả lời những vấn đề trên, ông Hà Hoàng Việt Phương, Giám đốc Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông tỉnh Quảng Ngãi cho rằng “đã đọc được những thông tin này”. “Dư luận cho rằng Công ty TNHH dịch vụ và công nghệ Môi Trường Xanh giả hồ sơ năng lực, tôi khẳng định họ không giả năng lực và họ có hợp đồng chứng minh làm những việc đó”, lời ông Phương.

Về thông tin giả chữ ký trong các bản điều tra xã hội học phục vụ lập báo cáo ĐTM, ông Phương cho biết, đã làm việc với các nhân viên Môi Trường Xanh. “Khi có thông tin về giả chữ ký, tôi có gọi bên công ty lên làm việc về cách đi thu thập như thế nào, anh em giải trình và khẳng định không giả mạo gì, có nói có, không nói không. Họ nói đi thu thập thông tin người dân hai bên sông, khi gặp có người vui ký tên còn không ký sẽ để nguyên, có người họ nhờ người khác ký vào luôn. Tôi đã cung cấp thông tin và đã làm việc bên công an tỉnh rồi. Còn phải giám định mới kết luận được giả hay không giả chữ ký”, ông Phương nói.

“Thực ra, điều tra xã hội học mục đích để lấy thông tin từ người đó thôi, thậm chí có những đề án khoa học, luận án tiến sĩ người ta điều tra không cần chữ ký”, ông Phương nêu quan điểm của mình và cho rằng giả sử trường hợp có thật việc giả chữ ký làm ảnh hưởng đến ĐTM, sẽ kiện đơn vị tư vấn, “nếu làm gian dối phải chịu trách nhiệm trước pháp luật”.

Về việc tổ chức lấy ý kiến cộng đồng dân cư tại các xã bị ảnh hưởng bởi dự án đập dâng, ông Phương thừa nhận chỉ tổ chức lấy ý kiến có đủ thành phần đoàn thể và người dân tại 3 xã Nghĩa Dũng, Tịnh An, Tịnh Long. Còn các xã khác chỉ lấy ý kiến của xã vì “không ảnh hưởng trực tiếp”.

Liên quan những thắc mắc về việc dự án đang có nhiều góp ý nhưng vẫn ấn định khởi công vào đầu tháng 7/2019, ông Phương cho rằng: “Có thể chúng tôi khởi công sau tháng 7 hoặc tháng 8 cũng không vấn đề gì. Nhưng đây là công trình lớn được kỳ vọng từ nhiều năm nay nên cũng muốn nhân dịp kỷ niệm 30 năm tái lập tỉnh để khởi công. Nhưng mới chỉ là kế hoạch vì chúng tôi còn phải đấu thầu, chấm thầu, lựa chọn nhà thầu”.

Liên quan đến thông tin Hội Nghề cá phản ứng về Dự án, Thường trực HĐND tỉnh Quảng Ngãi đã bàn thảo.

“Trường hợp Hội Nghề cá tỉnh Quảng Ngãi cho rằng ĐTM đập dâng hạ lưu sông Trà Khúc có nhiều thiếu sót, đề nghị Hội Nghề cá có văn bản gửi UBND tỉnh phản ánh những thiếu sót của ĐTM để UBND tỉnh xem xét, kịp thời chỉ đạo các cơ quan chuyên môn nghiên cứu tham mưu cho UBND tỉnh.

Trong quá trình thực hiện, nếu cần thiết, HĐND tỉnh sẽ giám sát việc chấp hành các quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường”, Thường trực HĐND tỉnh Quảng Ngãi thông tin.

Theo Vũ Vân Anh ( Pháp Luật VN)